Φρέσκα κουλούρια….

Τα τελευταία τρία χρόνια, οι κεντρικές τράπεζες έχουν καταφύγει στην παροχή αρκετών $τρίσ στις αγορές, προκειμένου να διασφαλίσουν το χρηματοπιστωτικό σύστημα από τις συνέπειες της κατάρρευσης του την περίοδο 2007-2008. Αυτή η πρακτική έχει πλέον αναχθεί σε ιδεολογικό πόλεμο. Φορολογούμενος εναντίον κράτους. Και εκεί, εκκολάπτεται μια σημαντική παρεξήγηση.

Το κράτος δεν είναι εχθρός. Είναι το περιβάλλον στο οποίο λειτουργεί και αναπνέει φυσικά μια κοινωνία.

Ο κρατισμός είναι το πραγματικό καρκίνωμα για την κοινωνία. Ο κρατισμός μπορεί να συνοψισθεί στην αποδοχή των πολιτών ότι το κράτος πρέπει, και οφείλει να διαδραματίζει       σημαντικό ρόλο στην όποια συνδιαλλαγή τους με την υπόλοιπη κοινωνία. Η αποδοχή δηλαδή ενός κράτους-«νταβατζή». Ο κρατισμός αφαιρεί από τον πολίτη την δυνατότητα της δημιουργίας και την εναποθέτει πλήρως στα χέρια των εκπροσώπων του. Του αφαιρεί την πρωτοβουλία που είναι απαραίτητη για κάθε μορφής πρόοδο και τον μαζικοποιεί..

Αφαιρώντας το καρκίνωμα, τον κρατισμό, κάποιος πρέπει να είναι προσεκτικός να μην σκοτώσει τον ασθενή (κράτος και κοινωνία). Σε αυτήν την αποτυχία συνίσταται ο κίνδυνος της αναρχίας και της συνεπαγόμενης ανόδου του ολοκληρωτισμού.

Η μάχη είναι πρώτα από όλα ιδεολογική. Οι θεωρίες του Άνταμ Σμίθ, ο οποίος συνέδεσε την ελευθερία του «επιχειρείν» με την προσωπική ελευθερία, έχουν στην πράξη καταργηθεί από τις μοντέρνες κοινωνίες. Από το 1848, η ακραία εφαρμογή των θεωριών αυτών είχε οδηγήσει στις πρώτες κοινωνικές εκρήξεις την Ευρώπη και κατά συνέπεια στην συγγραφή του «Κεφαλαίου» αλλά και του «Κομμουνιστικού Μανιφέστου». Άλλωστε ο Σμίθ μιλούσε κυρίως για την ελευθερία του «επιχειρείν», όχι για την πλήρη απομάκρυνση του κράτους από κάθε έκφανση της κοινωνικής ζωής (υγεία, παιδεία, ασφάλεια, αγαθά κοινής ωφέλειας), όπως υποστηρίζουν οι νεοφιλελεύθεροι επίγονοι του, με πρωταγωνιστή τον Μ. Φρίντμαν.

Το πρόβλημα της ιδεολογικής διένεξης μεταξύ των νεοφιλελεύθερων (ανοιχτή αγορά) και των αναπτυξιακών οικονομολόγων (πιο ελεγχόμενη αγορά), οφείλεται τελικά στην διαφορά του ορισμού του κοινωνικού καλού. Για τους νεοφιλελεύθερους, η μέγιστη κοινωνική ωφέλεια συνοψίζεται στην δυνατότητα ενός ανθρώπου να πλουτίσει απερίσπαστα. Αντίθετα, στη λογική του Κέινς ή του Νας, το συνολικό κοινωνικό καλό, πρέπει να λαμβάνεται υπ’οψιν στον καθορισμό των κανόνων που διέπουν το κράτος και τον πολίτη, άρα στο κοινωνικό συμβόλαιο.

Στο μεν πρώτο συλλογισμό, το πρόβλημα είναι σαφές. Ο διαχωρισμός ατόμου και κοινωνίας, είναι επικίνδυνος για την ίδια την ύπαρξη της κοινωνίας. Και στον δεύτερο όμως υπάρχει ένα πρόβλημα. Ποιος ορίζει το κοινωνικό καλό, σε κάθε χρονική περίσταση; Είναι αρκετό να εκλέγεις αντιπροσώπους, οι όποιοι σε οποιοδήποτε σύστημα έχουν αποδεδειγμένα αποκαλύψει τις ανεξάντλητες δυνατότητες διαφθοράς τους; Έχει πραγματική ισχύ ένα σύστημα το οποίο υπόσχεται τη ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ πλουτισμού σε όλους, ανεξαρτήτως τάξης (στη θεωρία), αλλά  δεν μεριμνά για αυτούς που, αναπόφευκτα, δεν θα τον πετύχουν; Και πρέπει να αντικατασταθεί από ένα σύστημα όπου κάποια κεντρική εξουσία, υποκείμενη σε κάθε είδους διαφθορά και διαπλοκή, ορίζει τι είναι σημαντικό για το κοινωνικό καλό;

Το πρόβλημα δεν είναι στις θεωρίες. Είναι στην ηλικία των συμμετεχόντων στο debate. Ο Σμίθ έζησε δύο αιώνες πίσω. Ο Μάρξ ενάμιση. Ο Κέινς, άφησε τα κοκαλάκια του το 1946. Ο Φρίντμαν, πέθανε πλήρης ημερών το 2007, σε ηλικία 94 ετών. Ο Χάγιεκ πέθανε το ’92. Ο Νας, είναι 84 ετών, με ιστορικό ψυχασθένειας. Οι άνθρωποι αυτοί μιλούσαν για άλλες κοινωνίες, όχι για τον παγκοσμιοποιημένο 21^ο αιώνα. Όχι για έναν κόσμο με μεγάλα ποσοστά μόχλευσης στο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Όχι για έναν κόσμο με την δύναμη στις αναδυόμενες αγορές.

Το πρόβλημα είναι ότι εμείς όλοι, ασχοληθήκαμε τόσο με επαναστάσεις, πολέμους, και την καινούρια 3D τηλεόραση, που σταματήσαμε να παράγουμε ιδέες για το πώς θα γίνει ο κόσμος καλύτερος. Αντιδρούμε, αντί να δρούμε. Και ότι, τελικά, πάνω στην κρίση που υπάρχει ανάγκη κατεύθυνσης, ο ιδεολογικός πόλεμος, διεξάγεται με σκουριασμένα όπλα.

Δεν ξέρω ποια είναι η λύση τελικά. Αλλά ξέρω αυτό: «ΦΡΕΣΚΑ ΚΟΥΛΟΥΡΙΑ ΚΟΥΛΟΥΡΑ!»