Γιατί δεν αλλάζουμε;

«Η χώρα που δεν έχει ανακαλυφθεί, από την οποία κανείς ταξιδιώτης δεν επιστρέφει, προβληματίζει τη θέληση και μας αναγκάζει να υποφέρουμε τα δεινά που έχουμε, παρά να πηγαίνουμε σε άλλα που αγνοούμε. Έτσι η συνείδηση μας κάνει όλους δειλούς»

Άμλετ, Σκηνή 3, Πράξη 1

65 δισ. χρόνια πριν, ένας μεγάλος κομήτης έπεσε στη γη. Οι δεινόσαυροι εξαφανίστηκαν, ενώ μικρά θηλαστικά, με προσαρμοστικές δυνατότητες επέζησαν. Κάποτε αυτά εξελίχθηκαν σε ανθρώπους. Ο άνθρωπος έχει το χάρισμα της γρήγορης εξέλιξης. Σε λιγότερο από 100.000 χρόνια εξελίχθηκε από  Νεάντερταλ σε Λεονάρντο Ντα Βίντσι. Σε λιγότερο από 100 χρόνια βγήκε από το σκοτάδι του μεσαίωνα, για να φτιάξει την αναγέννηση.

Η Ελλάδα σήμερα απειλείται πολύ σοβαρά με εξαφάνιση. Και όμως είναι εμφανές σε όλους ότι τα συστατικά στοιχεία της ανθρώπινης επιβίωσης, η προσαρμογή και η εξέλιξη, απουσιάζουν τελείως από την ελληνική κοινωνία. Το ερώτημα λοιπόν που πρέπει να θέσουμε είναι το εξής: «γιατί δεν αλλάζουμε»?

Η απάντηση, είναι τελικά εκπληκτικά απλή:  

(1)    Γιατί η συνταγή είναι λάθος. Όχι η συνταγή του μνημονίου. Αυτό δεν θα το μάθουμε ποτέ αφού δεν το εφαρμόσαμε. Η ιδέα της συνταγής, ότι ο εταιρικός φιλελευθερισμός συνεπάγεται και πολιτικό και πολιτισμικό φιλελευθερισμό, είναι αποδεδειγμένα λάθος. Αποδείχτηκε λάθος μετά τη βιομηχανική επανάσταση, όπου η καταπάτηση των δικαιωμάτων των εργατών έφερε τις επαναστάσεις του 1848 και εν τέλει το κομμουνιστικό δόγμα. Αποδείχτηκε λάθος όταν έγινε αντιληπτό ότι εταιρίες περιμένουν μεγάλες ανθρωπιστικές καταστροφές για να επενδύσουν σημαντικά και να αλλάξουν το status quo, ανεξάρτητα από την θέληση των πολιτών. Αποδείχτηκε λάθος όταν το 2008 όλες οι τράπεζες παγκοσμίως προσέφυγαν στα λεφτά των φορολογουμένων για να σωθούν. Το «μαγικό χέρι της αγοράς» αποδείχτηκε μύθος. Μαγικά, άλλωστε, τάζουν μόνο στους ιθαγενείς και στα παιδιά. Όταν ο τελικός στόχος ενός κοινωνικού συστήματος είναι η κοινωνική ειρήνη και πρόοδος, και όχι ο ατομικός πλουτισμός, τότε ο άκρατος φιλελευθερισμός αποτελεί λάθος συνταγή.

(2)    Γιατί η αντίδραση πάντα προηγείται της αλλαγής. Αλλά και να θέλει να αντιδράσει κανείς δεν μπορεί. Γιατί ο χώρος της αντίδρασης είναι «ρεζερβέ» από επαγγελματίες συνδικαλιστές και επαγγελματίες αντιδραστικούς. Ναι, όλοι θέλουμε να αντιδράσουμε, αλλά ποιος θα ήθελε να βρεθεί δίπλα σε παιδάκια που παίζουν πετώντας μανταρίνια στους αστυνομικούς δίνοντας τους κάθε αφορμή για βία, ή δίπλα σε άλλα παιδάκια που καίνε τράπεζες και ενίοτε τους εργαζομένους μέσα; Δίπλα στον Παναγόπουλο που θεωρεί ότι το να εμφανιστεί σε μια 24ωρη απεργία είναι η απάντηση για την εξαφάνιση 80 ετών κοινωνικών κατακτήσεων; Με την διαδικασία αντίδρασης καπελωμένη, δεν μπορεί να ξεσπάσει η κοινωνία, και τελικά κλείνεται σπίτι και περιμένει το μοιραίο.

(3)    Ο βασικότερος λόγος όμως που δεν αλλάζουμε είναι η απουσία οράματος. Γιατί να θέλει να αλλάξει κάποιος αν δεν ξέρει σε τι; Αν πιστεύει ότι όσο και να προσπαθήσει, θα δει πάλι το πρόσωπο του Βενιζέλου, ή του Σαμαρά να του λέει ότι απαιτούνται και άλλες θυσίες; Όταν οι θυσίες δύο ετών έχουν καταλήξει σε 30.000 άστεγους, παιδιά υποσιτισμένα, και ανθρώπους που τρώνε από τα σκουπίδια, η αδυναμία των πολιτικών να δώσουν κάποιο όραμα, γίνεται εμφανέστατη και μοιραία. Για πραγματική αλλαγή απαιτείται όραμα. Κάτι για το οποίο θα παλέψει κανείς. Ένα κράτος, ανεξαρτήτως νομίσματος, ισονομίας, με κάποια βασικά δικαιώματα κατοχυρωμένα, με τάξη ασφάλεια και παιδεία για να μεγαλώσουν τουλάχιστον τα παιδιά μας. Με πολιτισμό. Μια κυβέρνηση «από τους πολίτες, για τους πολίτες, με τους πολίτες» (Α.Λίνκολν).

Δεν αλλάζουμε γιατί η συζήτηση μένει στην επιβίωση και όχι στην πορεία και την ποιότητα της αλλαγής. Γιατί οι λίγοι δεν θέλουν αλλαγή, και οι πολλοί δεν τους εμπιστεύονται να μας αλλάξουν. Αλλά όσο δεν αλλάζουμε, τόσο απειλούμαστε με την μοίρα των δεινοσαύρων. Έλληνες… οι δεινόσαυροι του δυτικού πολιτισμού. Και έτσι έχουμε θάνατο αντί για Αναγέννηση.

Υ.Γ. Θα έγραφα με περισσότερα παραδείγματα, και περισσότερους συγγραφείς και πολιτικούς να μνημονεύσω (Βιτγκενστάιν, Καστοριάδης, Ελύτης, Καζαντζάκης, Γκάντι, Μαντέλα). Αλλά επειδή ο νόμος για τα πνευματικά δικαιώματα (ACTA) πλέον θα απαιτεί να έχω γραπτή συναίνεση για οτιδήποτε χρησιμοποιώ και είναι μικρότερο των 90 ετών, ο Σέξπηρ και ο Λίνκολν είναι ο,τι μου έμεινε… Ο πολιτισμός της αγοράς και της βίας, και όχι της ελευθερίας του πνεύματος, τι μέλλον μπορεί να έχει;